نگاه اول
در ابتدای امر نیاز هست با اصطلاح ات اولیه این بحث آشنا شویم.صالح یعنی شایسته ،درخور،نیکوکار ولایق. و اصلح یعنی شایسته تر و لایق تر. این واژه درقرآن به وفور مشاهده می شود. اعمال صالح و فاسد هم بسته به کشورها و آیین ها و فرهنگهای مختلف متفاوتند و ممکن است رفتاری در یک فرهنگ بهنجار ودر کشوری بافرهنگ دیگر نابهنجار باشد. اما بسیاری از اعمال و رفتار(اعم از خوب یا بد) در فرهنگها وملل مختلف معنای یکسانی دارد وتقریبا” واکنشهای یکسانی در مقابل آن اعمال ورفتار ابراز می شود. اعمالی چون خیانت، دروغ، کلاهبرداری،خلف وعده،دزدی وظلم به دیگران مذموم واعمالی ازقبیل صداقت وراستگویی،وفای به عهد،رعایت حقوق دیگران،ایثار واز خود گذشتگی جود وبخشش ممدوح هستند
اصلح از منظر امام علی علیه السلام
شاخصه های مهم یک کارگزار حکومت اسلامی در کلام امیر مومنان و مولای متقیان(ع) چنین تشریح شده است:
۱- ایمان و تقوا:
توصیه امام علی (ع) به مالک اشتر در این خصوص شنیدنی است “ای مالک، مالک نفس خویش باش و آن را بدست هوا مسپار، نفس خویش را با ترک خواهش ها بکُش و به هنگام سرکشی عنانش را بکش که نفس، پیوسته به بدی فرمان می دهد جز آنکه خدای رحم کند و در اجابت نفس در نارواها بخل ورزد.”
در واقع این شاخصه اصلی ترین و جامع ترین شاخصه یک کارگزار حکومت اسلامی است؛چرا که هر کس دارای تقوای الهی است بقیه آیتم های یک کارگزار حکومت اسلامی را نیز داراست.
۲- رعایت عدالت و انصاف:
رعایت و برقراری عدالت یکی از مهمترین وظایف یک مدیر اسلامی است. عدالت مبنای همه حرکتهای صحیح مدیریت است که در اثر وجود عدالت همه چیز در جای خود قرار می گیرد. یک نماینده عادل کسی است که به مشکلات شهروندان حوزه انتخابیه اش فارغ از همه نگاههای سیاسی، عقیدتی و … رسیدگی کند.
۳- پاکی و صلاحیت خانوادگی:
امام علی (ع) می فرماید: «…مِنْ أَهل البُیُوتاتِ الصّالِحَه»
«کارگزاران دولتی را…از خاندان های پاکیزه و با تقوا…انتخاب کن.»
همچنان که در علم روانشناسی نیز ثابت شده است، پاکی و فضایل اخلاقی و انسانی خانواده اثر بسزایی در تربیت افراد و فرزندان خواهد داشت. آنانکه در خانواده های پست، تنگ نظر، کوته بین، کینه ای و بدخلق و… تربیت و بزرگ شوند، خواه ناخواه اگر مسئولیتی را بپذیرند، با تنگ نظری و کوته بینی و دیده پست و کینه توزانه با افراد تحت امر یا مافوق خود برخورد خواهند نمود. برخلاف کسی که در خانواده ای بلند مرتبه، دارای فضائل انسانی و اخلاقی و… رشد و نمو کرده باشد؛ طبیعی است چنین شخصی در هر پست و مقامی که باشد، آثار نیک او به زیردستان و بالادستان تراوش و سرایت خواهد کرد و به همین جهت است که امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، این نکته را از معیارهای گزینش حاکمان جامعه قرار داده و بر آن تأکید نموده اند.
۴- سابقه مسلمانی و دلبستگی دینی:
«من اهل…القَدَم فی الاسلامِ المُتُقَدِّمَة»
«و از میان آن ها افرادی را که…پیشگامتر در اسلامند، برگزین.»
از جمله معیارهای گزینش حاکمان را دلبستگی به اسلام و مسأله سابقه اسلامی برشمرده اند. سزاوار نیست حاکم و زمامدار جامعه اسلامی از تازه مسلمانان باشد. آنان که در زیر فشار اهل کفر و طاغوت، حقیقت را پیدا نموده و با رضایت، قلب خویش را به اسلام و ایمان منوّر کرده و اندیشه ای جز اعتلای پرچم توحید نداشتند و در این راه از جان و مال و آبروی خویش مایه گذاشته اند، با آنان که از روی ناچاری و برای حفظ جان خویش و یا در پی کسب منافعی، بر سفره آماده نشسته اند، قابل مقایسه نمی باشند. بنابراین با بررسی سوابق انقلابی و مبارزاتی کاندیداهای موجود در زمان طاغوت و جنگ تحمیلی، همچنین فعالیتهای جهادی آنها در جهت کمک به محرومین می توان پی برد که کدامیک از آنها دلبستگی بیشتری به دین و مکتب امام حسین (علیه السلام) دارد.
۵- پرهیز از غرور و خودپسندی:
یکی از بیماریهای مُهلک یک کارگزار، گرفتار خودپسندی شدن و اینکه به محض منصوب شدن به یک مدیریت “خود را بالاتر از دیگران دیدن” است.
کارگزاری که دچار خودپسندی می شود از جستجوی مرحله بهتری برای کار خود و بالا بردن سطح آن باز می ایستد و هم از دیدن و پذیرفتن نوع بهتری از کار مورد نظر باز می ماند، بنابراین ما می بایست کسی را بعنوان کارگزار اصلح انتخاب کنیم که رزومه کاری گذشته اش آلوده به خود شیفتگی مدیریتی نباشد!
حضرت علی (ع) در نامه خویش به مالک اشتر می فرمایند: «اگر قدرت و مقامی که به دستت رسیده برایت خودپسندی و عجب آورده و کبریا و عظمتی برای خود پنداشتی، ملک خدای بالای سرت را بنگر، بیندیش که قدرت هایی که تو در حق خود نداری او درباره تو دارد… که خدا هر جباری را ذلیل گرداند و هر گونه فخرفروشی را زبون سازد.
۶- مشورت با دیگران:
امام علی (ع) می فرماید: مبادا بگویی من نیرومندم، امر می کنم و دستوراتم را اجرا می کنم. زیرا این روش موجب فساد فکر، تضعیف دین و نزدیک شدن به انحراف است. بنابراین داشتن یک گروه مشورتی قوی که در زمینه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی دارای تخصص می باشد برای یک نماینده مجلس که می خواهد در زمینه های مختلف قانونگذاری کند و یا مشکلات حوزه انتخابیه اش را واکاوی و راه حل مناسب جهت حل آن پیدا کند، امری لازم و ضروری است. جای بسی تعجب است که در برخی محافل این امر تعبیر به وابستگی می شود! آیا اگر یک مسئول عملی را بدون مشورت با دیگران آن هم در شرایطی که تصمیمش تاثیر گذار در سرنوشت مردم است به صرف اینکه از نظر او عاقلانه است اجرا کند، آن وقت او مستقل است؟!!
۷- خدمت عاشقانه و توجه به محرومین :
پس از پذیرش مسئولیت، کارگزار باید تمام حسابگری های نفسانی را به کناری نهد و با تمام وجود خود را وقف انجام وظیفه نماید. بر خلاف کسانی که تصور می کنند مدیریت یعنی دست کشیدن از کار و تنها نظاره گر بودن؛ چراکه آن مقدمه ایست برای تن پروری و راحت طلبی. بنابراین یکی از شاخصه های مهم یک کاندیدای اصلح این است که وقتی به گذشته او نگاه می کنیم در شرایط حساس از منافع شخصی خود گذشته و با نیت الهی خدمت به محرومین، منفعت طلبی و راحت طلبی را رها نموده و بار مشکلات جامعه را به دوش کشیده است. کسی که خود درد فقر را چشیده و حجم زیادی از کارنامه اعمالش کمک به نیازمندان محرومین و مستضعفان بوده است.
۸- وفای به عهد:
امام علی (ع) در منشور خود به مالک اشتر چنین می فرماید: “اگر مشکلی رخ داد که ناچار شدی با دشمن صلح برقرار کنی یا عهد یا میثاقی ببندی باید به پیمان خود وفادار باشی، قرارداد را با کمال درستی محترم شماری و جانت را سپر پیمان سازی.”
نکته جالب و قابل تاملی که در کلام مولا وجود دارد این است که ایشان توصیه می کنند به “وفای به عهد با دشمن”، حتی اگر جانت در این راه به خطر بیفتد. حال سوال اینجاست به نظر شما یک کارگزار حکومت اسلامی نسبت به عهد و پیمان خود با مردم که در واقع خدمتگزار آنها محسوب می گردد می بایست چگونه باشد؟!
برادر و خواهر عزیز مطالبی که گفته شد بخش مهمی از ویژگیهای یک کارگزار حکومت اسلامی از نگاه مولای متقیان امام علی (ع) می باشد که می تواند چراغ راه ما جهت انتخاب فرد شایسته و اصلح در انتخابات باشد. در تاریخ انقلاب ما کم نبوده است شرایط حساسی که بواسطه آنها می توان در کارنامه گذشته کاندیداهای موجود کنکاش کرد که عملکرد کدامیک از انها با کلام نورانی حضرت آقا نزدیک تر بوده است؛ از جمله آنها می توان به مبارزات با نظام شاهنشاهی، تلاش در صحنه های علمی و تخصصی، ایجاد نهادهای انقلابی پس از پیروزی انقلاب، جنگ تحمیلی، در صحنه جهاد بودن و کمک به محرومین و مستضعفین. اینها مواردی است که به ما کمک شایانی در جهت شناسایی فرد شایسته می کند.
اما نکته آخر اینکه ما آزاد هستیم در مملکتی که به نام امام زمان(عج) مزین است به هر کسی که فکر می کنیم شایستگی این سمت را دارد رای دهیم، اما این نکته را از ذهن خارج نکنیم که ما بعنوان یک مسلمان در قبال انتخابمان در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی مسئول هستیم.
ادامه دارد.…….
آخرین نظرات