با توجه به یقین حضورائمه در مجالس وهیئت هالازم است آنچه را که در حرم برخود ملزم می دانیم در محفلی که با نام و یاد ائمه اطهار برقرار و بر پا می گردد نیز پایند بوده ، تا آنچه را که مورد رضایت اهل بیت علیها السلام است را فراهم آوریم .
فضل که یکی از اصحاب نزدیک امام صادق علیه السلام است می گوید : (( در اول محرم امام صادق علیه السلام به من فرمود : دیشب کجا بودی ؟ عرض کردم : دیشب بین ما کسی بود که می گفت : هلال ماه محرم را دیده ام . لذا یکی از دوستان و محبین شما به مناسبت اول محرم و مجلسی منعقد نموده بود و ما برای گریه و عزاداری بر جد بزرگوارتان حضرت سیدالشهدا علیه السلام در آن مجلس شرکت کردیم و بر مصائب شما گریستیم . امام صادق علیه السلام فرمود : خداوند دلت را روشن کند و به تو شرح صدر رحمت فرماید و تو را بر این عمل خوب و موالات تو با اهل بیت پیامبر پاداش دهد .
ای فضل هنگامی که از مجلس عزا بیرون آمدی جلوی درب خانه به چیزی بر نخوردی ؟
عرض کردم : بلی فدایت گردم ، مردی جلوی درب نشسته بود که به دلیل تاریکی هوا نتوانستم او را بشناسم . حضرت فرمود : خود من جلوی درب نشسته بودم . گفتم الله اکبر پس برای چه به داخل مجلس نیامدید ؟ به خدا قسم که شما صاحب عزا هستید و واجب است که به شما تعزیت بگوئیم .
امام صادق علیه السلام فرمود : من خواستم وارد مجلس شوم اما دیدم در صدر مجلس جدم رسول خدا و امیر المومنین و مادرم فاطمه سلام الله علیها حضور دارند و با شما برای ابا عبدالله الحسین علیه السلام می گریند و نوحه و زاری می کنند .
( ثمرات الاعواد . ج 1 . ص 16 )
پس بر این اساس آداب حضور در هیئت و آداب پذیرائی از میهمانان هیئت را نمی توان مقوله ای جدا و تفکیک ناپذیر از زیارت دانست چرا که بدین موضوع معتقد هستیم و ایمان داریم که در هیئت روضه ، وعظ ، یا مناجاتی که آمیخته با نام و یاد این حضرات است ، قطعا با حضور و توجه خاص از سوی آن بزرگواران دنبال می شود و حتی از سوی آن بزرگواران مورد تشکر و قدر دانی قرار گرفته و موجب رضایت الهی قرار می گردد .
لذا شاید همانگونه که گفته شد در مقام آشنایی و ورود اول با مقام شناخت و ثبات تفاوت هایی باشد اما به هر ترتیب قطعا حضور ما چه به عنوان میهمان و چه به عنوان میزبان می بایست برای احترام به مقام عظیم معصومین ، مترتب بر احکام و آداب خاصی باشد تا ان شاء الله مورد رضایت زهرای مرضیه سلام الله علیها قرار گیرد .
1- زینت و آراستگی
زینت و آراستگی متناسب با شئون اجتماعی و انسانی از گزینه های مرد تأکید آموزه های دینی بوده و شایسته است مومنین با حفظ این شئون به آن توجه کنند و همان گونه که در غالب زیارت ائمه معصومین توصیه گردیده است تا از لباسی تمیز و عطر بهره جسته و آنگاه وارد حریم آل الله شویم، در مجالس مذهبی و به خصوص در مساجد و حسینیه ها هم باید اینگونه باشد .
چنانکه پیامبر ما حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله افزون بر آنکه برای خانواده اش خود را می آراست ، برای اصحابش نیز خود را می آراست و می فرمود : (( خداوند دوست دارد که هر گاه بنده اش نزد برادرانش می رود خود را آماده و آراسته کند. ))
دردوستان عزیز هیئتی همیشه این افراط ها و تفریط ها بوده است که گاه و بیگاه بساط عاشقی ما را از راه درست خارج نموده و باعث فراهم آمدن موقعیت ضربه پذیری از سوی دشمنان شده است و متاسفانه همگی در بعضی موارد شاهد بوده ایم که عده ای با پوشش نا متعارف خود به عنوان بچه هیئتی باعث دلزدگی عده ای دیگر از خیمه های حسینی بوده و از سوی دیگر هم عدم توجه به پوشش صحیح اسلامی و طبق موازین شرعی در هیئت های عزاداری باعث گوشه نشینی و دوری گزیدن برخی عاشقان حسینی از اجتماعات عزاداری شده است .
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله هر دو سوی افراط و تفریط را که به سوی انگشت نما شدن حرکت می نماید را نهی فرموده و می فرماید : (( هر کس لباس شهرت [انگشت نما] بپوشد خدا از او روی می گرداند ، تا وقتی که آن را کنار نهد )) و همچنین فرمودند : (( هر کس در دنیا لباس شهرت بپوشد ، خداوند روز قیامت لباس ذلت را بر او بپوشاند .))
و در آخر این که امام صادق علیه سلام فرمودند:
(( برای خواری مرد همین بس که لباس انگشت نما و بد نام کننده بپوشد. ))
2- حسن خلق
باید گفت که حسن خلق عبارت است از مجموعه خصلت های پسندیده ای که لازم است انسان روح خود را به آنها بیاراید و در معنای خاص عبارت است از خوش رویی ، خوشرفتاری ، حسن معاشرت و برخورد پسندیده با دیگران که امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید : (( حسن خلق آن است که بر خوردت را نرم کنی و سخت را پاکیزه سازی و برادرت را با خوشرویی دیدار نمائی . ))
در کاربرد حسن خلق در هیئت های مذهبی همین بس که خادمان هیئت و همین طور میهمانان هیئت همگی موظف به رعایت این موضوع می باشند و چنانچه اگر هر خادم و یا هر میهمانی از داشتن حسن خلق پرهیز و دوری نماید ، قطعا شأن و منزلت جلسه منتسب به آل الله را پایین آورده و مورد رضایت الهی نمی باشد .
دوستان ، از عقل و فکر انسان عاقل بیرون است که اگر ما به عنوان یک میهمان در یک جلسه ختم و تعزیت حاضر شویم و آنگاه به اطرافیان صاحب عزا و یا خود صاحب عزا بدرفتاری و بد خلقی نمائیم و از سوی دیگر هم چگونه می شود که اگر ما جلسه ای برای دوستان و نزدیکان خود ترتیب دهیم و آنگاه با میهمانان خود که آنها را دعوت کرده ایم به تندی و با اخم روئی خوش آمد بگوئیم .
و حال برای روضه ارباب چگونه خواهیم بود ؟
3- رعایت ادب و احترام در جلسه
دوستان کدام یک از محبین اهل بیت را سراغ داریم که در حرم اهل بیت با رفتاری زننده و سبک سرانه و یا با حرکاتی خارج از شأن حرم مطهر رفتار نمایند ؟!
قطعا این یک امر نا پسندیده و نا معقول به شمار می آید . حال در جلسه عزا و یا شادی هیئت های مذهبی هم همینطور است و افراد ملزم به رعایت ادب ، احترام و رعایت حال جلسه خواهند بود که در غیر این صورت باعث اختلال و بر هم خوردن نظم و آسایش میهمانان در جلسه خواهد شد و ممکن است برخی را از فیض محروم کند . همچنین باید گفت که احترام به شرکت کنندگان مجالس اهل بیت احترام به صاحبان واقعی این مجالس بعنی اهل بیت است و در این امر همه باید کوشا باشند .
لذا رعایت آنچه که بر اساس اخلاق و ادب در شئونات اجتماعی برای همه مردم واضح و مشخص است نباید در جلسه هیئت با بی توجهی رو به رو شود چرا که هیئت محل توجه ویژه حضرت بقیه الله الاعظم است حال چه در مسجد ، چه در روضه و تکایا و یا چه در خانه دوستداران اهل بیت باشد .
که در این راستا می توان رعایت موارد ذیل را از مصادیق ادب در هیئت بر شمارد .
- نشستن با ادب در جای خود و پرهیز از وضعیت نا مناسب
- بلند سخن نگفتن و در ایام عزا از خنده و شوخی پرهیز نمودن و حفظ حالت عزادار .
- رعایت ادب نسبت به میهمانان دیگر .
- رعایت سکوت و دقت در فراگرفتن معارف اهل بیت .
- توجه به نکات انظباطی مسئولین جلسه جهت حفظ نظم هیئت .
- احترام و تکریم میهمانان هیئت توسط خادمان .
4 - داشتن طهارت و با وضو بودن
باید گفت که وضو قلب را روشن میسازد و مجالس ذکر مصیبت ، مجالس ذکر و محل نزول رحمت و رفت و آمد ملائکه و معصومین است و عظمت آن اقتضای با وضو بودن شرکت کنندگان را دارد و باید اشاره داشت که بعضی از بزرگان شیعه ، قبل از رفتن به مجالس روضه غسل زیارت می کردند و آداب مستحبی را به جا می آورند .
5 - نشستن در مکان حاضر
لازم است در هنگام وعظ و خطابه و مدح و بیان احادیث اهل بیت با ورود افراد از جای خود بر نخیزند و نظم مجلس را بر هم نزنید و اگر کسی در مجلس جائی باز کرد لطف او را می پذیریم و در غیر این صورت هر جائی که خالی بود می نشینیم و یا هر کجا که برگزار کننده مجلس توصیه کرد ، همان را انتخاب می کنیم .
6 - احترام به سادات و بزرگان
عزاداران باید دقت داشته باشند که رعایت احترام کسوت و احترام به ریش سفیدان و پیر غلامان و از همه مهمتر احترام به سادات از واجبات یک فرد هیئتی است . چرا که آنها بوده اند که پرچم عزا و عشق حسینی را به دست ما سپرده اند و عزت و احترام به اینان احترام به خود حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام است .
7 - آسایش و آرامش میهمانان.
میزبان و خادمان هیئت موظف هستند که فضای هیئت را برای آرامش و آسایش میهمان امام حسین علیه السلام فراهم آورند تا وی بتواند به راحتی به علوم دینی و معارف الهی و عرض ادب به حضرات معصومین توجه نماید و خادمان موظفند تا فضای هیئت را با آرامش و به دور از فضای پر التهاب و مشوش اداره نمایند . که در این خصوص خادمان هیئت باید ساعتی را زودتر در هیئت حاضر شده و از رفت و آمد غیر ضروری برای اداره جلسه به شدت بپرهیزند .
8 - دوری از اسباب شادی
باید توجه داشت که در هنگام عزا همه حالات و فضای حسینیه باید نشان دهنده عزاداری باشد و از اسباب نشاط و شادی پرهیز شود و بهتر است همانگونه که استفاده از عطر در مجالس شادی اهل بیت بسیار پسندیده و ممدوح است در عزای امام حسین علیه السلام کنار گذاشته شود .
امام رضا علیه السلام می فرماید : (( زمانی که ماه محرم می رسید پدرم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام شادی و خنده از چهره اش رخت بر می بست و در روز عاشورا تماما به سوگواری و گریه بر جد غریبمان می پرداخت .))
9 - سلام بر اهل مجلس
سلام دستور صریح خداوند متعال و سیره معصومین و از اخلاق مومنین و علامت تواضع است و در مجالس اهل بیت با حضور جمع محبین اهل بیت لزوم بیشتری دارد . اما طبیعی است که وقتی واعظ یا ذاکر در حال ذکر فضائل و منا قب و ذکر مصیبت است . نباید کسی با صدای بلند سلام کند که مبادا باعث بر هم ریختن نظم جلسه و حضور ذهن واعظ یا مرثیه خوان شود .
10- استقبال از عزاداران و میهمانان هیئت
استقبال و پذیرائی از عزاداران و میهمانان امام حسین علیه السلام یک سنت بسیار پسندیده و زیبا می باشد که خود باعث گرمی هر چه بیشتر و حزن جلسات ماتم اهل بیت می گردد و بهترین عمل برای احترام به همه میهمانان است که حتی در ایام عزا برای آن آداب خاصی هم وجود دارد و امام باقر علیه السلام می فرمایند در ایام عزای امام حسین علیه السلام اینگونه به یکدیگر بگوئید :
(( اعظم الله اجورنا واجورکم بمصابنا بالحسین و جعلنا و ایاکم من الطالبین لثاره . ))
در پایان امید است که این سعی و کوشش مختصر مورد رضایت حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه قرار گرفته و ان شاء الله نعمت مجالس روضه و ذکر اهل بیت را درک و بیشتر قدر بدانیم تا هر چه بیشتر از آن بهره جسته و در زمره عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام قرار گیریم .
و در سخن آخر حدیثی از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام را بیان داشته و در مباحث بعدی منتظر حضور گرمتان خواهم بود .
امام رضا علیه السلام فرمودند :
(( هر کس در مجلسی بنشیند که در آن ، امر ما احیاء شود ، دلش در روزی که دلها میمیرند ، نمی میرد . ))
آخرین نظرات